Bağlama (Uzun Sap), Çöğür (Kısa Sap) Bakımı ve Korunması Hakkında Bilgi

Sponsor: www.rehberara.com | www.geekmagazin.com | www.teknolojikhayat.com

1. Nakliye sırasında, yumuşak bir ambalaj içinde taşıyınız.

2. Sazın ambalajını açmadan önce, oda ısısında ambalajlı olarak, 1-2 saat bekletiniz. Ani ısı değişiminde, cilalı kısımlarda matlaşma olacağı gibi, ahşap kısımlarda da zararlar ortaya çıkabilir.

3. Sazı ambalajından çıkardıktan sonra, Akordu bozuksa mutlaka uygun akordu yapınız. Sazın entonasyonu bakımından, Alt telleri akort aletindeki Sİ veya DO sesine, orta telleri, Mİ veya FA sesine,  üst telleri LÂ veya Sİ sesine eşleştirin. Bu seslere göre akort, sazın tınısı, tellerin sertliği ve yumuşaklığı bakımından entonasyon derecesini üstün kılar ve kulağın temiz bir sese alışmasını sağlar.

4.  Her saz çalışından sonra, sazınızın akordunu yaparak kaldırınız.

5. Sazı, göğüs üzerine ve yumuşak bir yere gelmek üzere yatırın. Tersine durumlarda yatırdığınızda, sazın sapının eğilmesine sebebiyet verebilirsiniz. Burgular üzerine asla yatırmayın. Burgulara yapılan tazyik nedeniyle akordun bozulmasına sebep olabilirsiniz.

6. Sazı en iyi korumanın yöntemi, saza göre bir kutu yaptırmaktır. Eğer kutu yaptıramamışsanız, evinizin duvarına, saz için özel yapılmış bir ahşap,  post veya yün nevinden bir maddeyi asınız. Bu maddeler sazınızı nemden koruyacaktır. Duvara sökülmeyecek derecede sağlam bir çivi çakınız. Sazın sapının en uc noktasından, aşağı doğru gelecek şekilde burgusuz tarafından çiviye asınız. 

7. Sazı asacağınız duvar dış cephe duvarı, kuzey ve batı cepheleri olmamalıdır. Bu cepheler kışın rutubetli ve soğuktur. Yaz aylarında da doğu cephesi duvarlarında ısı çok olacağından, tersine cepheleri seçmek ve sazı bu cephelerde saklamak daha doğru olacaktır.

8. Soba ve kalorifer peteklerinden uzak yerde saklayınız. Aşırı sıcak, ahşap kısımlarında kurumalara ve çatlamalara sebep olur.

9. Güneş ışınlarından koruyunuz. Işınlar cilayı bozar, ağaç rengini açar. Klavye, burgular ve kaplamalarda kuruma ve büzülmeye, çatlamalara sebep olabilir. Saz tellerinin genleşmesi sonucu akordunun bozulmasına neden olur.

10. Pencere kenarlarında ve hava sirkülasyonu olan yerlerden uzak tutunuz.

11. Saz için en verimli oda ısısı 18 derecedir. 8 derece altında ve 18 derece üzerindeki ısı, sazınızın deformasyona uğramasına neden olur. Bu yüzden ısı yalıtıcı saz kutusu yaptırmayı öneririz.

12. Sazın bulunduğu oda penceresini, yağmurlu ve sisli havalarda açık tutarak, odanın nem derecesini bozmayınız.

13. Buharlı ortamlardan sakınınız. Buhar ve nem ahşap kısımların şişmesine sebep olacaktır.

14. Deniz kenarındaki nem ve derece farkı sazınızın ses tınısında kötü etki yaratır. Sazınızı bu gibi ortamlardan koruyunuz.

15. Nemli ve terli el ile saz çaldıktan hemen sonra, sazınızın klavye ve tellerini, kuru bir bez ile silip kurulayınız.

16.  Sazınızı su dolu kaplardan, oturma ve yük yerlerinden uzak tutunuz.

17. Sazın cilalı kısımlarını ve tellerini asla, alkol, benzin, tiner gibi maddelerle silmeyiniz. Bu tür kimyevi maddeler sazın cilasını bozacağı gibi, tellerin de paslanmasına neden olacaktır.

18. Sazınızdaki tozları temizlerken, yumuşak tüy fırça veya yumuşak bir bez kullanınız. Silme sırasında basınç yapmayınız. Bir takım izleri silmek için ağzınızla sıcak nefes verip, hafifçe bastırarak silmeye çalışınız.

19. Saz üzerindeki tellerin çekim gücü, belli bir zamandan sonra gevşeme gösterecektir. Sazın akortlu tutulması, bünyesi bakımından önem taşımaktadır. Telleri gevşemiş bir sazda eşik kaybı, tezene kaybı ve deformasyonlara sebep olacaktır.

20.  Tezenenizi, göğüs eşiği ile gövde alt bağlantı noktasını birleştiren teller ile göğüs arasında düzlem üzerinde muhafaza ediniz. Aksi durumlarda, teller arasından geçirerek yerleştirilen tezenenizde, eğilme bükülmeler olacaktır. 

21. Sazın teknesinin altında delik veya kafes bulunduğuna göre, uzun süre çalınmadan bırakılan sazın iç kısmında ağaç kurdu, güve ve fare üreyebilir. Bunlar, kırsal kesimlerde nemli ve iyi havalandırılmamış evlerde üreyebilir ve sazın ahşaptan olan gövdesinin kemirilmesine neden olabilir. İçinden dökülen talaş tozları böyle bir varlığın olduğunu gösterir. Haşarat ilaçları bu uğurda kullanılabilir.

22. Aynı teller arasındaki frekans bozukluğu, tellerin birbirine eşdeğer olamamasının nedeni, tellerin eskidiğini ve değişmesi gerektiğini gösterir.

23. Tellerinizi 20-30 gün içinde yenileyiniz. Teller eskidiğinde veya paslandığında, teller arasında veya perdelere basıldığında uyumsuz ve yanlış sesler duyulur. Bu durumda, saz perdelerini aşağı yukarı oynatarak kaydırmayınız. Aksi durumda, perdelerinizin gevşeyip kopmasına neden olabilirsiniz. Yapmanız gereken iş, kendi arasında uyumsuzluk gösteren telleri komple değiştirmektir.

24. Tellerinizi değiştirme sırasında, burgulara telleri sararken burgunun T tarafına doğru sargı yapınız. Aksi durumdaki sargılar yay görevi üstleneceğinden, burgunun yuvadan çabucak çıkmasına ve akordun tutmamasına sebep olur.

25. Tellerinizin kalınlıklarında değişiklik yapmayınız. Sazınızın üzerindeki standart teller [ alt teller = 0.18-0.20 mm., Orta teller = 0.25mm. , Üst teller = 0.18-0.20 mm., BAM (Sırma)tel = 0.60mm. ] kalınlıktaki tellerdir. Aynı numaralardaki telleri kullanmaya özen gösteriniz.

26. Tellerinizden herhangi biri koptuğunda, tasarruf edeceğim diye kopan tel yerine tek bir tel takmayınız. Mutlaka aynı sesi veren tellerin tümünü yenileyiniz. Aksi durumda telleriniz kendi arasında uyum sağlamayacak ve farklı sesler verecektir.

27. Sırma telleri takmadan önce telin ucunda, bir parmak uzunluğunda sırmayı, keskin bir aletle sıyırınız. Alt bağlantı veya burgu deliklerine rahat girmesini sağlamış olursunuz

28. Göğüs eşiğinin yerini asla değiştirmeyiniz. Eşik yeri değiştirildiğinde, perdelerdeki sesler, hatalı olacaktır.

29. Akort yaparken, burgularınızı gevşetip oynattığınızda, gevşetilmiş burgulara üstten basınç yaparak, tekrar yuvalarına sıkıca oturmalarını sağlayınız.

30. Burgularınızın çok sıkı olduğu durumlarda, Pudra sürünüz, Çok gevşek olduğu durumlarda da tebeşir tozu sürerek kaymasını önleyebilirsiniz.

31. Sazı çalarken parmağınızı veya tezenenizi göğse vurmamaya çalışınız. Aksi durumda göğüsün aşınmasına ve zedelenmesine neden olabilirsiniz.

32. Sazınızı her türlü darbe, çarpma ve baskılara karşı koruyunuz.

33. Yanınızda daima yedek tezene ve takım tel bulundurunuz.

34. Saz perdelerine bastığınızda cızırtılı bir ses ya da perdeden hiç ses alamıyorsanız, göğüs eşiğinizi yükseltmeyi deneyiniz ya da en yakın bir yapımcıya müracaat ediniz.

Doç. Dr. Şenel Önaldı